:: ::

Η λατρεία της Θεάς Αφροδίτης στην Κύπρο και τα Mυστήρια των Κινυράδων

Σύμφωνα με τους αρχαίους ιστορικούς άλλα και την αρχαιολογική σκαπάνη ιδρυτής και αρχιερέας του ναού της Θεάς Αφροδίτης στην Πάφο ήταν ο βασιλιάς της περιοχής  Κινύρας.

Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις εορτές της Θεάς που τελούνταν  πολλές φορές των χρόνο ήταν τα περίφημα μυστήρια των Κινυράδων. Άλλες γνωστές εορτές, τα ονόματα των οποίων διασώθηκαν, ήταν τα Ζαρκόρια, εορτή που έκαναν προς τιμή της Θεάς οι Ιερείς και οι υπηρέτες του Nαού. Τα Περιόρια, εορτή καθαρμού που προηγείτο της μεγάλης εορτής των Αφροδίσιων. Τα Aφροδίσια τελούνταν τον Απρίλη, διαρκούσαν τρεις ολόκληρες ημέρες και συγκέντρωναν χιλιάδες κόσμου, όχι μόνο από την Κύπρο άλλα από όλες τις περιοχές της μεσογείου.

Οι αρχαίοι ιστορικοί άλλα και οι σύγχρονοι ερευνητές αναφέρουν ότι τα μυστήρια των Κινυράδων ελάμβαναν χώρα τον μήνα Ιούλιο. Αν και οι πληροφορίες που διαθέτουμε είναι πενιχρές λόγω της εχεμύθειας που επιβαλλόταν στους μύστες, γνωρίζουμε ότι οι τελετές μύησης στα μυστήρια χωρίζονταν σε τρεις βαθμίδες.

Η μύηση στην πρώτη βαθμίδα διαρκούσε τέσσερις μέρες. Ο μυούμενος έδινε στον Ιερέα ένα νόμισμα και ο Ιερέας έδινε στον μυούμενο αλάτι και ένα ομοίωμα φαλλού. Μέσα από αυτή την συμβολική ανταλλαγή ο μυούμενος εκδήλωνε προς τον Ιερέα την απόφαση του να λάβει μέρος στα μυστήρια και να πάρει έναντι των υλικών αγαθών το σύμβολο της γονιμότητας, που είναι ο φαλλός και το αλάτι που συμβολίζει την θαλάσσια προέλευση της Θεάς.

Την πρώτη μέρα των μυστηρίων της πρώτης βαθμίδας, ο μυούμενος λάμβανε μέρος σε αθλητικούς αγώνες, την δεύτερη πήγαινε στην θάλασσα και λουζόταν και την τρίτη προσέφερε αναίμακτες θυσίες στην Θεά. Την νύκτα πριν την τέταρτη μέρα, ο μυούμενος έμενε άγρυπνος στο Ιερό της Θεάς και το πρωί ανακηρυσσόταν μύστης από τον αρχιερέα του Ναού, που του προσέφερε τον «Πυραμούντα», μια πίτα από αλεύρι και μέλι. Η τελετή τελείωνε με  ελαιοχριστία του Ιερού κώνου που συμβόλιζε την Θεά.

Η μύηση στην δεύτερη βαθμίδα διαρκούσε δύο μέρες και είχε ως κύριο σημείο  αναφοράς  τον μύθο της Αφροδίτης και του Άδωνι. Την πρώτη μέρα που ονομαζόταν «Αφανισμός», ο μυούμενος θρηνούσε τον θάνατο του Άδωνι και καθώς στόλιζε την νεκρική κλίνη με λουλούδια, έψελνε επιτάφιους ύμνους. Την δεύτερη ημέρα που ονομαζόταν «Εύρεση» ο μυούμενος εόρταζε με χορούς και ύμνους την ανάσταση του νεαρού Θεού. Η τρίτη βαθμίδα μύησης αναφερόταν στην τελειοποίηση των μυστών. Δυστυχώς τα στοιχεία που έχουμε για την ανωτάτη αυτή βαθμίδα είναι τόσο πενιχρά που μπορούμε να κάνουμε μόνο εικασίες.

Πιθανολογείται πάντως ότι κατά την διάρκεια της μύησης τελούνταν εορτές προς την Πωγωνοφόρο και Ουράνια Αφροδίτη. Σύμβολα αυτών των τελετών ήταν τα περιστέρια και οι οβελίσκοι.

Οι Ιερείς και οι Ιέρειες της Θεάς

Το Ιερό της Αφροδίτης στην Πάφο υπηρετούσαν οι Ταμιράδες που ήταν οικογένεια Μάντεων-Ιερέων με γενάρχη τον Ταμίρα που εισήγαγε την μαντική τέχνη στην Κύπρο από την Κιλικία και οι απόγονοι του βασιλιά της Πάφου Κινύρα, οι γνωστοί Κινυράδες.

Στην αρχή της λειτουργίας του Ιερού οι δυο αυτές οικογένειες υπηρετούσαν την Θεά από κοινού. Με την πάροδο όμως  του χρόνου και κάτω από συνθήκες που δεν έχουν διευκρινιστεί, οι Κινυράδες υποσκελίζουν τους Ταμιράδες και παίρνουν εξ’ ολοκλήρου τα ηνία της λειτουργίας του Ναού.

Η ιερατική τάξη ήταν διαιρεμένη σε διάφορες βαθμίδες. Επικεφαλής του Ιερού ήταν ο Ιερέας της «Άνασσας» και ακολουθούσε ο «Αγύτωρ» που διηύθυνε τις προσφορές των πιστών προς την Θεά. Άλλοι γνωστοί τίτλοι είναι ο «νύχιος νηοπόλος» που πιθανολογείται ότι ήταν ο νυκτερινός φύλακας του Ιερού και η «Ανθηφόρος Αρχιέρεια» που απαντάται στους γυναικείους τίτλους.

Η λειτουργία του Ναού της Αφροδίτης διεκόπη μετά από την εφαρμογή των διαταγμάτων  του βαρβάρου βυζαντινού αυτοκράτορος Θεοδοσίου στην Κύπρο, το 400 μετά χριστιανικής χρονολογήσεως.

Η λατρεία όμως της Θεάς δεν ξεριζώθηκε  από τις ψυχές των ανθρώπων. Οι νεαρές τις περιοχής ανάβουν μέχρι σήμερα το κερί τους και απευθύνονται στην δέσποινα  παναγία…κρατηθείτε…την Αφροδίτισσα για να τους χαρίσει γονιμότητα. Η χριστιανική εκκλησία που κτίσθηκε από τα ερείπια του Ναού, δίπλα από το Αρχαίο Ιερό, ονομάζεται-και αυτό σημειώστε το- παναγία η Αφροδίτισσα. Αυτό βέβαια δεν είναι το μόνο παράδοξο που συμβαίνει στην περιοχή. Τα τελευταία χρόνια ντόπιοι και τουρίστες αφού πρώτα ορκίζονται στο όνομα της Αφροδίτης αιωνίους όρκους αγάπης προς τον σύντροφο τους, δένουν ακολούθως κορδέλες στα κλαδιά των δέντρων και των θάμνων που βρίσκονται έξω από το Ιερό της Θεάς αλλά και στην παραλία που μυθολογείται ότι αυτή αναδύθηκε.

Χάρης Φουρνίδης Δημοσιογράφος

Κύπρος