:: ::

                                    Μαιμακτήρια, Αγράνια, Αγριώνια

Μαιμακτήρια

19 Οκτωβρίου, σε Αθήνα και Σπάρτη

Τα Μαιμακτήρια και τα Πομπαία είναι γιορτές προς τιμή του Διός Μαιμάκτου και του Διός Μειλιχίου το μήνα Μαιμακτηριώνα στην Αθήνα.  Ο Ζεύς Μαιμάκτης είναι ο ενθουσιώδης και ταρακτικός, που ταράζει τον ουρανό και προαναγγέλλει την έναρξη του χειμώνος. Προσφέρουμε θυσία στον Δία Γεωργό για ευμένεια προς την πόλη, ευημερία κατάπαυση των ανέμων και βροχές για αποδοτική σπορά.

Τα Μαιμακτήρια περιλαμβάνουν δεήσεις προς τον Νεφεληγερέτη και Ερίγδουπο Δία, για να γίνει μειλίχιος τον χειμώνα. Επίσης η γιορτή περιλαμβάνει χορούς μασκοφορεμένων ανδρών με πομπή στο θέατρο, που μεταμφιεσμένοι σε Βάκχες, Νύμφες και Ώρες, ντυμένοι βαριά και με πέπλους, πανηγυρίζουν την έναρξη του χειμώνος.

Aγράνια-Εορτάζεται από μέσα Σεπτεμβρίου έως μέσα Οκτωβρίου

Σε Άργος, Σικυώνα Πελοποννήσου, Κω, Κάλυμνο, Ρόδο, Σπάρτη, Μεσσήνη

 Τα Αγράνια είναι γιορτή του Άργους προς τιμή του Διονύσου και σχετίζεται με τις τρεις κόρες του βασιλιά Προίτου.

Ο Προίτος ήταν βασιλιάς του Άργους και από τη σύζυγο του Σθενεβοία, κόρη του βασιλέως της Λυκίας Ιοβάτη, απέκτησε έναν υιό, το Μεγαπένθη και τρεις κόρες, την Λυσίππη, την Ιφονόη και την Ιφιάνασσα. Επειδή την ώρα του γάμου τους περιφρόνησαν τις θυσίες του Διονύσου και εξευτέλισαν το ξόανο της Ήρας προσεβλήθησαν από μανία και περιπλανούντο στα όρη της Πελοποννήσου.

Με τον καιρό η τρέλλα άρχισε να χτυπάει και τις άλλες γυναίκες που εγκατέλειπαν τα σπίτια τους, σκότωναν τα παιδιά τους και περιφέροντο άσκοπα στην ερημιά. Ο Προίτος τότε επικαλέστηκε την βοήθεια του Μάντεως Μελάμποδος που ήταν γνωστός για τις θεραπευτικές του ικανότητες.

Ο Μελάμπους κατάφερε να θεραπεύσει τις κόρες του Προίτου και εις ανάμνηση του γεγονότος κάθε χρόνο, το μήνα Βοηδρομιώνα τελούσαν τα Αγράνια-που ήταν αναπαράσταση των γεγονότων-και θυσίες προς τιμή του Διονύσου γιατί οι κόρες του Προίτου δέχτηκαν την λατρεία του Διονύσου.

Τα Αγριάνια του Άργους επέζησαν μέχρι τους πρώτους αιώνες της βυζαντινής κατοχής.

Κατά την διάρκεια των Αγριανίων του Άργους καίγονται πανηγυρικά σε μεγάλες πυρές κάποια, μισητά για τον Θεό Διόνυσο, μισητά σύμβολα και αντικείμενα. Εορτάζονται πάλι σήμερα τον Βοιωτικό μήνα Αγριώνιο που αντιστοιχεί στον Αθηναϊκό Βοηδρομιώνα, μέσα Σεπτεμβρίου έως μέσα Οκτωβρίου, και διαρκεί τέσσερις νύκτες.

Αγριώνια-Εορτάζεται από μέσα Σεπτεμβρίου έως μέσα Οκτωβρίου

Σε Θήβα, Ορχομενό, Χαιρώνεια, Αγρίνιο Αιτωλοακαρνανίας

Τα Αγριώνια είναι Διονυσιακή γυναικεία εορτή τελούμενη ανά τριετία. Είναι τελετουργική αναπαράσταση των Παθών του Αναστάσιμου Θεού κατά την χειμερινή τροπή του ηλίου.

Μυημένες παρθένες από το γένος του Μινύου περιτρέχουν τους αγρούς αναζητώντας τον Διόνυσο για τρεις νύκτες. Κατά την τελετουργία οι Μαινάδες πίνουν ελατόρακο και μασάνε κισσό που το γλυκαίνουν με υδρόμελο. Την τρίτη νύκτα ο Ιερεύς ανακοινώνει ότι ο Διόνυσος αναπαύεται στο άντρο των Μουσών, παρακάθονται σε γυναικείο συμπόσιο λύνοντας αινίγματα και γρίφους.

Από το συμπόσιο αποκλείονται οι παρθένες που υποδύονται τις θυγατέρες του Μινύα που αν εμφανιστούν καταδιώκονται. Την τέταρτη νύκτα οι παρθένες γυναίκες από το γένος του Μινύου ή αυτές που ορίζονται για αυτόν τον ρόλο μαζεύονται γύρω από τον Ναό του Διονύσου όπου ένοπλος ο Ιερεύς τις καταδιώκει και προσποιείται εκτέλεση στην πρώτη που θα φτάσει.

Η τελετή γίνεται σε ανάμνηση του θανάτου του Ιππάσου υιού της Λευκίππης, που μετά από τιμωρία του Θεού τον πέρασε για μικρό ελάφι. Μαζί με τις αδερφές της, Αλκιθόη και Αρσίππη, αρνήθηκαν την εορτή του Θεού παραμένοντας σπίτι τους γνέθοντας και υφαίνοντας.

Ο Θεός Διόνυσος, ωργισμένος από την στάση τους, παρουσιάστηκε διαδοχικά με μορφή κοριτσιού, λιονταριού και στην συνέχεια ταύρου και πάνθηρα με συνοδεία άγριας μουσικής από αθέατο θίασο. Μέσα στην τρέλλα τους έβλεπαν να περιβάλλωνται από κισσούς και από αμπέλια και από την στέγη να τρέχει κρασί και γάλα.

Μετά την ανίερη πράξη της θανάτωσης του Ιππάσου ονομάζονται μέχρι σήμερα Ολειαί, δηλαδή φόνισσες και καταδιώκονται από τον Ιερέα του Διονύσου όταν πλησιάζουν τον Ναό Του.

Οι άντρες που υποδύονται τους συγγενείς τους προσέρχονται στην εορτή κακοντυμένοι και βρώμικοι και δεν επιτρέπεται να επέμβουν. Απαγορεύεται οποιοδήποτε ατύχημα να συμβεί όταν ο Ιερεύς συλλάβει μια Μινυάδα και αναπαραστήσει την συμβολική εκτέλεση.

Μετά από παρόμοιο ατύχημα ο Ιερεύς Ζώιλος καθαιρέθηκε και αφαιρέθηκε από το γένος του η κληρονομική ιεροσύνη και απαγορεύθηκε η συνέχιση της εορτής ως δείγμα ότι ο ίδιος Θεός Διόνυσος καταδίκασε την παράλογη πράξη.